Kennisbank / FAQ

A. Stalen buizen: productie en algemene informatie

1. Hoe wordt een gelaste stalen buis gemaakt?

Een gelaste stalen buis wordt gemaakt van een platte strip, die meestal uit een rol bandstaal gesneden wordt. Daarna wordt de strip door een serie walsrollen geduwd en zo omgevormd tot een ronde buis. Tenslotte wordt deze ronde buisvorm dichtgelast, meestal met de ERW technologie. Dat betekent dat de randen van het staal door het opwekken van een elektrische stroom worden samengesmolten (Electric Resistance Welding). Er wordt dus geen extra lasmateriaal toegevoegd. Gelaste buizen worden meestal op vaste lengten van 6 of 12 meter geproduceerd.

2. Hoe wordt een naadloze buis gemaakt?

Naadloze buizen worden gemaakt uit een massief blok staal. Om er een buis van te maken wordt dit blok staal verhit, tot wel 1.200°C. Daarna wordt het staal over een zogenaamde doorn geduwd, waardoor er van binnen een holte ontstaat. Vervolgens wordt dit holle stuk staal door een serie wals doorgangen uitgerekt totdat het de juiste buitendiameter en wanddikte heeft bereikt. Dit uitrekken wordt ook wel “strek-reduceren” genoemd. De lengte van de buizen is door dit proces wat meer variabel dan bij gelaste buizen.Additionele nabewerkingen zoals richten, kopeind-bewerking en testen maken het proces compleet.

3. Hoe wordt een buisprofiel of kokerprofiel gemaakt?

Kokerprofielen zijn vierkante of rechthoekige gesloten buisprofielen. Deze kunnen op twee manieren gemaakt worden:
a. Van een plat stuk strip, dat via een serie walsrollen tot de gewenste koker wordt omgevormd en dichtgelast. Bij het omvormen komt er geen verhitting aan te pas , daarom worden dit koudgevormde kokerprofielen genoemd.
b. Uit een ronde buis, die door een serie walsrollen vierkant of rechthoekig gemaakt wordt. Hierbij is meestal wel verhitting nodig (er zijn uitzonderingen). De ronde buis die als voormateriaal ingezet wordt, is vaak naadloos, maar kan ook gelast zijn. Het eindproduct is een warmgevormd kokerprofiel.

4. Wat is het verschil tussen koud- en warmgevormde profielbuizen?

Door het verschil in fabricagemethode zijn de eigenschappen van koudgevormde profielbuizen anders dan die van warmgevormde. Belangrijkste verschillen zijn:

• Koudgevormde buisprofielen hebben een grotere hoekradius, waardoor de statische waarden lager zijn. Daardoor is er ook meer lasmateriaal nodig om de buizen aan elkaar te lassen.
• Door het proces van koudvervorming zijn de spanningen in het hoekbereik hoger, vergeleken met warngevormde profielbuizen. Dit betekent dat een lagere curve voor doorbuiging volgens de Eurocode moet worden gebuikt. 
• Als lassen in het hoekbereid noodzakelijk is, dient voor dezelfde toepasssing voor koudgevormde profielbuizen een hogere staalkwaliteit te worden gebruikt dan voor warmgevormde profielbuizen.

Bij constructieve ontwerpen volgens de Eurocode zijn deze verschillen belangrijk. Lees er alles over in een document van Prof. dr. ir. J. Wardenier, de expert op dit vlak.

5. Hoe bereken je het gewicht van een koolstofstalen buis?

Het uitrekenen van het theoretisch gewicht van een stalen buis in koolstofstaal doe je met een vrij eenvoudige rekenformule. Hiermee bereken je het gewicht per meter. Deze formule geldt zowel voor naadloze als voor gelaste ronde buizen.

De formule luidt: uitwendige diameter -/- wanddikte * wanddikte * 0,02466

Heb je bijvoorbeeld een buis van 168,3 x 7,1 mm, dan is het gewicht van die buis per meter:

168,3 - 7,1 = 161,2 → 161,2 * 7,1 = 1.144,52 → 1.144,52 * 0,02466 = 28,22 kg/m

6. Wat is een precisiebuis?

Precisiebuizen worden volgens specifieke normen gemaakt waarin de toleranties op maatvoering heel nauwkeurig zijn vastgelegd. Een veel toegepaste norm voor precisiebuizen is de norm EN 10305. Onze vestiging Van Leeuwen Precisie in Deventer is in precisiebuizen gespecialiseerd.

7. Waarom worden buisafmetingen soms met inches aangeduid?

Buizen die worden gemaakt volgens API of ASTM normen, worden met inch maten aangeduid. Deze normen zijn in Amerika ontwikkeld en daar is men gewend om afmetingen in inches aan te duiden. Deze normen worden vaak gebruikt in de procesindustrie, bijvoorbeeld voor (petro)chemische installaties. Op onze website vind je een zogenaamde pipe schedule tabel waar de inch afmetingen worden omgerekend naar millimeters.

8. Waarom worden wanddiktes van buizen soms aangeduid met schedules?

Volgens de Amerikaanse buisnormen API en ASTM worden de buisdiameters in inches weergegeven en de wanddiktes in zogenaamde pipe schedules. Deze schedules worden aangeduid als STD (standard), XS (extra strong), XXS of als S10 (Schedule 10), S20, S30 etc. tot en met S160. Klik hier voor onze pipe schedule tabel waar de wanddiktes in schedules worden omgerekend naar millimeters.

9. Wat is een enkele handelslengte voor buizen?

Voor naadloze buizen kan de lengte worden aangeduid met "EHL" oftewel enkele handelslengte. Dit betekent een lengte van 4 - 7 meter.

10. Wat is een dubbele handelslengte voor buizen?

Voor naadloze buizen kan de lengte worden aangeduid met "DHL" oftewel dubbele handelslengte. Dit betekent een lengte tussen 8 - 14 meter.

11. Wat betekent API voor buizen?

API is een afkorting van "American Petroleum Institute". Hier is begin 20e eeuw de API norm ontwikkeld. Buizen volgens API normen worden veel toegepast in pijpleidingen. Van Leeuwen heeft een ruim assortiment buizen volgens API op voorraad.

12. Wat betekent ASTM voor buizen?

ASTM is een afkorting van American Society for Testing and Materials. Dit instituut is in 1898 opgericht en verantwoordelijk voor het uitbrengen van vele normen. Buizen volgens ASTM normen worden veel gebruikt in de procesindustrie en voor offshore olie- en gasindustrie.

13. Waarom hebben we Euronormen voor buizen?

Euronormen zijn gemaakt om voormalige nationale normen voor buizen binnen de EU samen te voegen (zoals voormalige DIN, BS, EN en NF normen). Door Euronormen te gebruiken is er meer standaardisatie en uitwisselbaarheid van materiaal binnen Europa, wat de internationale handel bevordert. Welke Euronorm je moet hanteren hangt af van de toepassing van de buis. Bekijk ons overzicht van normen en toepassingen hier.

B. Staalkwaliteiten koolstofstaal

14. Hoe worden staalkwaliteiten aangeduid?

De aanduiding of omschrijving van een staalkwaliteit hangt af van de norm die voor de buis wordt gebruikt. Euronormen hebben andere omschrijvingen voor staalkwaliteiten dan bijvoorbeeld ASTM of API normen.

15. Hoe worden staalkwaliteiten volgens Euronormen aangeduid?

Staalkwaliteiten voor koolstofstalen buizen zijn vastgelegd in de Euronorm EN 10027. Sommige EN normen voor buizen hebben een eigen paragraaf voor de aanduiding van staalkwaliteiten, maar ook die zijn meestal gebaseerd op de EN 10027.

De omschrijving van  de staalkwaliteiten volgens Euronormen worden bepaald door hun toepassing en hun mechanische eigenschappen. Voorbeelden zijn S235JRH en P355NH

• De eerste letter geeft de toepassing aan: S voor Structural (constructie), P voor Pressure (druk), E voor Engineering (werktuigbouw) en L voor Line pipe (leidingbuis).
• Het daaropvolgende cijfer geeft de minimale rekgrens in N/mm² weer
• Daarna volgen verschillende aanduidingen per toepassing. Zo volgt bij de staalsoorten die met S beginnen de aanduiding voor de kerftaaiheid, aangegeven in Joules. De meest gebruikelijke zijn JR, J0 en J2. Dit betekent respectievelijk kerfslagproeven genomen bij kamertemperatuur (Room), bij 0° celcius of bij -20° celcius.
• Bij staalsoorten die beginnen met de letter P, dus voor druktoepassingen, betekent de N dat het materiaal normaliserend gegloeid is en de letter H dat het materiaal geschikt is voor hoge temperaturen.

Klik hier voor meer informatie over de aanduiding van staalkwaliteiten.

16. Wat betekent staalkwaliteit S235JRH?

Dit betekent dat de buis (H=hollow section) geschikt is voor constructie doeleinden (S), dat de minimale rekgrens 235 N/mm² is en dat de kerfslagproef bij kamertemperatuur (JR) genomen is.

17. Wat betekent staalkwaliteit S355J2H?

Dit betekent dat de buis (H) geschikt is voor constructie doeleinden (S), dat de minimale rekgrens 355 N/mm² is en dat de kerfslagproef (J2) bij een temperatuur van -20° celcius genomen is.

18. Wat is de staalkwaliteit P265GH?

Dit betekent dat de buis, fitting of flens geschikt is voor toepassingen onder druk (P), dat de minimale rekgrens 265 N/mm² is en dat het materiaal geschikt is voor hoge temperaturen (H). De letter G heeft hier geen betekenis.